Ông Trần Công Phúc - thợ sửa chữa quạt điện cổ duy nhất ở Hà Nội hiện nay, có cửa hàng ở phố Tạ Hiện - cho biết : Từ sau năm 1975 đã nhen nhóm thú chơi quạt cổ nói chung và quạt trần cổ nói riêng, nhưng phát triển mạnh phải kể từ những năm chín mươi của thế kỷ trước, khi nhiều du khách nước ngoài đến Việt Nam để "săn lùng" quạt trần cổ. Dân chơi trong nước bắt đầu chơi khi thấy được giá trị của nó trong những ngôi nhà thiết kế theo kiến trúc Pháp cổ. Khi hàng loạt các tòa nhà, công sở xây dựng từ thời Pháp phải phá đi để xây dựng lại, người ta thanh lý nhiều món đồ cũ trong đó có quạt trần cổ. Những "tay chơi" đồ cổ chuyên nghiệp thấy rẻ mà lại có giá trị thẩm mỹ cao, nên đã mua về và phục chế theo nguyên bản...

Những chiếc quạt được sản xuất từ 1954 trở về trước được coi là cổ. Quạt trần cổ thường xuất xứ từ Italia, Pháp, Anh, Hà Lan, Trung Quốc...với các nhãn mác nổi tiếng như Marelli, Emi...Quạt trần cổ ở Việt Nam chủ yếu là hãng Marelli của Italia, được xếp loại "hàng chất lượng cao". Quạt chạy điện 110V nhưng được sửa thành dòng 200V cho phù hợp với nguồn điện. Trong khi quạt đời mới quay 500 - 600 vòng/phút thì quạt trần cổ chỉ quay 400 vòng/phút.Loại được ưa chuộng nhất có bầu hình quả dưa, cánh màu đen hoặc cánh gián. Một số ít được trang trí cả đèn chùm, đèn tọa đăng. Loại này thường của Trung Quốc. Bầu quạt làm bằng đồng nên nặng hơn nhiều so với quạt điện hiện nay. Cánh gắn liền với bầu tạo dáng vẻ chắc chắn. Quạt có loại 4 cánh, 3 cánh và 2 cánh. Ở Việt Nam đa số là quạt 4 cánh - loại cổ nhất. Cánh được làm bằng gỗ hoặc nhôm, đồng. Dòng cánh gỗ cổ hơn cánh nhôm. Quạt cánh nhôm, đồng có cách đây khoảng 90 năm. Cánh quạt trần cổ vát hơn quạt ngày nay, thường dài 90cm, 1,2m hay 1,4m, 1,6m.Chiều dài cánh phụ thuộc vào độ nặng của quạt, hãng sản xuất hoặc đời quạt.Cánh gỗ thường là gỗ ép, loại làm từ gỗ liền rất hiếm và đắt. Gỗ làm cánh quạt trần đòi hỏi không cong vênh dưới tác động của thời gian, nhiệt độ, thường có xuất xứ từ Thụy Điển là nước có công nghệ gỗ ép hàng đầu thế giới.

CŨ NHƯNG VÔ GIÁ

Người chơi quạt trần cổ thường hiểu biết về đồ cổ. Anh Cẩm Văn - phóng viên báo Lao Động - năm ngoái "săn" mãi mới được một "con"đúng ý. Đến nay nhiều người hỏi mua lại nhưng anh không bán, định khi nào xây nhà riêng sẽ thiết kế một căn phòng theo đúng phong cách "đồ cổ" rồi treo nên "cho hoành tráng".Anh Khoa, một người đang sở hữu một chiếc Marelli - cánh gỗ nói: "Quạt trần cổ có thể giúp cho ta thư giãn.Mỗi khi mệt mỏi mình lại ngồi ngắm nó và đếm từng vòng quay cho thư thái đầu óc". Người sành quạt cổ ai cũng tin rằng điều này là đúng...Quạt trần cổ khi quay tạo ra những đợt gió thoảng nhẹ, không mang theo hơi nóng, không tạo ra tiếng kêu, khác với thế hệ quạt trần "hậu sinh" thường tạo ra tiếng phần phật, ù ù rất khó chịu.

Một căn nhà phù hợp để treo quạt trần cổ được xây dựng theo lối biệt thự theo lối kiến trúc cổ của Pháp.Nội thất phải là đồ gỗ gam màu đen hoặc nâu làm chủ đạo, sàn gỗ màu nâu hoặc vàng. Tùy từng căn nhà, căn phòng có diện tích rộng hẹp khách nhau mà người chơi chọn cho mình loại quạt có sải cánh phù hợp.QTC nếu chơi mà không biết cách giữ gìn cũng sẽ nhanh hỏng. Bình thường quạt có thể chạy được 5 đến 7 năm không cần lau dầu, nhưng để cho nó bền hơn người chơi thường lau dầu, bảo dưỡng mỗi năm một lần.

Quạt xưa tưởng vứt đi nay bỗng có giá do ngày càng nhiều người chơi.Người chơi đồ cổ định giá quạt trần cổ theo nhãn mác, tuổi đời. Kiểu dáng khoảng từ 100 - 600, 700 USD/chiếc. Tuy nhiên theo một số dân chơi sành điệu thì quạt trần cổ ngày càng hiếm và đến một lúc nào đó sẽ trở thành vô giá.